"Voice of a Dalit: The Poetry of Darla Venkateswara Rao, Published by Prestige Books International, New Delhi, this book is available at Flifkart. ఎం.ఏ., విద్యార్థులకు మీ టైమ్ టేబుల్ ప్రకారం క్లాసులు జరుగుతాయి. మీ డిసర్టేషన్ కోసం అంశాన్ని త్వరగా ఎంపిక చేసుకోవాలి

Padyam

మదర్ థెరీసా 
తండ్రిమరణమామెదగ్గరగాచూచి
             దేహవిలువనామె తెలుసుకొనియె
పసిపాప హృదయంబు పలుమార్లు విలపించి
              విలపించి సత్యంబు తెలుసు కొనియె
తనజీవితంబునంతననాథలకనియు
                మానవ సేవకే మలచు కొనియె
మదరుతెరీసాయె మనకున్న మదరన్న
                 విశ్వమంతయుకీర్తి విచ్చుకొనియె
ఆ.వె.
అమ్మలేనివారికమ్మలామారుచూ
ఆదరించెనామె అవతరించి
నట్టిదైవమోలె నరజన్మవరమని
కరుణ రూపమెత్తి కనికరించె !

(26 ఆగస్టు 2018 వ తేదీన మదర్ థెరీసా జయంతి సందర్భంగా...)

-దార్ల వేంకటేశ్వరరావు, హైదరాబాద్.

 దార్ల మంజుశ్రీల వివాహవార్షికోత్సవం (18 ఆగష్టు 2018)

మాయ, వేంకటేశు మాయింటపండగై
వైష్ణవీయునృత్యమైయ్యెనయ్య
మురళిమోహనంబుమురిపించెనెంతనో
దార్లయిల్లె కళల ధరణియయ్యె

చంద్రమౌళిమానసంబంతచల్లన
మురళిమోహనుండుముచ్చటవగ
మెల్లనైనజల్లుఅల్లూరిమస్తాను
దార్లయిల్లుకళలధరణియయ్యె

పారవశ్యమయ్యె పసిపిల్లవోలెను
పుష్ప గుచ్చమౌను పుష్పిణమ్మ
కృష్ణవేణిరుచులమృష్టాన్నమొడ్డిం
దార్లయిల్లుకళలధరణియయ్యె

శ్రీధరుడుసునీలు చిరునవ్వులందించు
యెక్కుడైననేమి చక్కగొచ్చి
పాటలుండుమడుగుబడిగేఉమేశుడు
దార్లయిల్లుకళలధరణియయ్యె


చిలుకుకొనగవెన్న శ్రీపతి మారుతి
పెదవినుండుజోకుపెద్దమనిషి
రాజసంబునుండు రామప్రసాదుడై
దార్ల యిల్లు కళల ధరణి యయ్యె


సహృదయసాహితీవేత్త'బేతవోలు'

ప్రాకృతంబునందుపాండిత్యచరితుఁడు
సంస్కృతాంధ్రపద్య సవ్యసాచి
వెలుగుచున్నతెలుగుబేతవోలునిలుచు
వీరిపలుకులెల్ల విలువనుండు!

సంప్రదాయియైన సహృదయసాహితీ
వేత్త, ఆధునికత నేర్పునెరుగు
నవ్యదృష్టికలిగినట్టిదివ్యుడతడు 
పేరుతెలుసుమనకు 'బేతవోలు'!

మేత కూతలవ్రాతలు మేలునిచ్చు 
విశ్వవిద్యాలయమునందు వీటినెపుడు
మురిపెమునచూచుకొనుమని మురిసిపోయి
చెప్పుచుండెమరువకని చెలిమి కలిగి!

నిత్యసాహిత్యపరిశీలనిష్టపడుచు
నిత్యసాహిత్యపఠనంబుకృత్యమైన
కులమతప్రాంతములతడికుండవయ్య
మెచ్చుకొను 'బేతవోలు' యే మేలుయనుచు!
-దార్ల వెంకటేశ్వరరావు,
హైదరాబాదు
(ఆచార్య బేతవోలు రామబ్రహ్మం గార్కి తెలుగు సాహిత్యవిభాగంలో భారత రాష్ట్రపతి పురస్కారాన్ని ప్రకటించిన సందర్భంగా శుభాకాంక్షలతో... ఆచార్య దార్ల వేంకటేశ్వరరావు, యూనివర్సిటీ ఆఫ్ హైదరాబాద్)


పాండిత్య ప్రదర్శన
వల్లించుచువేదాలను

జల్లించుచుశబ్దములను జట్టులుకట్టున్

మల్లించుదురటుదృష్టిని
మెల్లంగాపండితులనిమెరయునుదార్లా!




పద్యం కోసం పద్యం

సరదాగాపద్యమునొక

పరివర్ణిద్దామనుకొని పలువిధములుగన్
సరిపడుగణములుకూర్చితి
మరిమరియడిగెడినవారిమాటకుదార్లా।



రంజాన్


సయ్యద్ భయ్యా రోజూ

నెయ్యినికలిపినహలీమునెంతగతింటిన్
వెయ్యకుచాలనినొప్పవు
నెయ్యమునెప్పుడుమరువనినేస్తముదార్లా!


బోల్డ్ హెడ్
వెంట్రుకలులేకపోయినావెఱ్ఱిమిగిలె

గుట్టుగానుండనివ్వనిగుండుమిగిలె

దువ్వెనెన్నిమార్లుకదుల్చుదురదమిగిలె
బోల్డు హెడ్డుకల్పించునే భోగమింత!

(నా ప్రియమైన శత్రువుకి ప్రేమతో అంకితం!)


నిత్యమతడుతిరుగు సత్యశోధనచేయ

పద్యరచనకతడు పరవశించు

యేదియేమియైన వేయునోగ్రంథంబు
జాతి కొరకు బ్రతుకు నీతిగాను!



వాడుచదివిననుమూర్ఖుడు

వాడుపలికనదియెవేదవాక్కనివాగున్ 

పాడుపడెననుచరిత్రను
వాడనుకొనునదియెచరితవాడూదార్లా!


యోగ

యోగామానవకోటికి

రోగాలకువిరుగుడిచ్చి రోజులుపెంచున్

జాగేలికమానవవా
బాగాయోచించియోగిభారతికిచ్చెన్

జాతిపిత గాంధీజీ
 
పోరు బందరు నగరంబు పొంగు నెపుఁడు
గమునకుతన నామంబు పము చేయు
ట్లు తెలిపిన బాపూజి నఁడిచి నట్టి 
నేల సారంబు తనదని నేటినిజము 


ల్లి పుతలిబాయ్ పుణ్యంబుతండ్రి కరము
చందు ధైర్యంబు పెనవేయ రితలన్ని
యు చదివె భగవద్గీతనుయోగ విద్య
ర్క మున్యాయ శాస్త్రంబు రువుగాను! 


విద్యనభ్యసింప విధిగాను లండను
పోయినప్పటికినిపోడు! మద్య
మాంస భోజ నాది హింసరుచులనేమి
ముట్టబోడు! గాంధి మునియవోలె! 


త్యము తనదగు కృత్యము
నిత్యము దానిని కొలుచెను నిజదైవముగా
మృత్యవు వచ్చిన వీడఁడు
త్యహరిశ్చంద్రుఁబోలు తతము గాంధీ!


క్షిణాఫ్రికా దేశంబు రణి నందు
భార తీయులు, కార్మికు రుదు కాగ
వారి నందరూ బెదిరించి వారి కంద
రికిని ప్రత్యేక ముగనుంచె రిపులవోలె! 


ట్టము భారత కార్మిక
చుట్టమగుటకెట్టివియునుఁ జూపఁగవలెనో
ట్టివి సాక్ష్యంబులనే
ట్టుద లనుచూ పుచుండె బాధలుమాపన్


న్యాయ మైన వాద లనిరి ప్రతివారు
గాంధి చర్యలన్ని థలు కథలు
గాను చెప్పు కొనుచు దిలివదిలినారు
పిరికి తనమను చలి పారి ద్రోలె! 
-డా.దార్ల వెంకటేశ్వరరావు

హైదరాబాదు




న్యశీలి దార్ల అబ్బాయి

సీసము:
శ్రీలుపొంగెడిసీమ శ్రీకారమునుచుట్టి
భారతమిచ్చిన వ్యసీమ 
నదులన్నిచల్లన హృదులన్నిచల్లన
శ్యరమతిరుగు శాంతిసీమ
తీయని కొబ్బరితినగల ఫలములు
పాడిపంటలనిచ్చు భాగ్యసీమ
దేవాలయంబులుదివ్యాలయంబులు
జాతి, మతంబుల నుల సీమ
తే.గీ:
ట్టి గోదావరిప్రాంతమందునుండు
కోటి సోయగంబులసీమ కోనసీమ
అందు చెయ్యేరు అగ్రహారంబు నందు
దార్ల అబ్బాయి జన్మించె ధార్మికుండు

సీసము:
శ్రయించినవారినాదరించెనతడు
ల్మషంబెరుగనిరుణమూర్తి
గువులు పడకుండదారినుంచెనతడు
ర్మదేవతవంటి ర్మ మూర్తి
త్మ గౌరవమన్న నాతడే చూపించె 
అంబేద్కరునికాతడానుయాయి 
రెల్లరును తన యూపిరగానెంచు నకందరొకటను న్యశీలి


తే.గీ:
గ్రామ పెద్దగానున్న నిర్వియతడు
సంఘసంస్కరణకు తొలి మరశీలి
గ్రహారప్రజలకయ్యెనాప్తుడతడు 
తడె దార్లఅబ్బాయియే రణినందు!                       -

తే.గీ:
మ్ముచుంటిమి నిత్యము మ్మువీడి
నువ్వు నిన్నువిడిచి మేము నుండలేదు
విత్తు నుండియే మొలుచును కొత్త మొక్క
న్మ జన్మల బంధమీన్మ నిజము !

కందము:
నాన్ననిమరువరు తనయులు
చిన్నప్పటియాస్మృతులను 
చెదరక మెదలన్
మిన్నగనే వర్ధంతులు
యెన్నడునూజరుపుచుందు
రేమనకుండన్

కందము:
నాన్నొక భయమూ ధైర్యము
నాన్నొక నిజమైనవరము 
నాడూనేడున్ 
నాన్నొక కరుణా హృదయుడు
నాన్నొక నిలువెత్తుసాక్షి 
మ్మకమునకున్

కందము:
నిన్నుస్మరించుకొనియెడి
మిన్నున మెరియుచుమురిసిన మీనామమునే
న్నుతిచేయుచునుండును 
యెన్నడు పసిడిపతకంబుయెందరిమదినో! 

కందము:
అంరిబంధువునాన్నా! 
అంరిమన్నలను పొందనుచుందువుగా! 
పొందుగను పసిడి పతకము 
నందుకొనునునీదునామమంజలిగొనుమా!

కందము:
రుణా హృదయుఁడు భక్తుఁడు
ణాగతులను విడువఁడు సామాన్యుండా
రితూగరెవ్వరు దయకు
సుతుఁడు లంకయ్యనునది సుజనుని నామమ్ !

తే.గీ:
దార్ల అబ్బాయి సుజనుండుర్మపరుడు
సంఘసంస్కర్త, సరసుడుమరశీల
దేశభక్తిని స్మరియించె తెలుగు శాఖ
కేంద్ర విశ్వవిద్యాలయ కేంద్రమందు! 
-ఆచార్య దార్ల వేంకటేశ్వరరావు
                      17 జూన్ 2018
(ఫాదర్స్ డే సందర్భంగా రాసిన పద్యాలు)






తేటగీతి
నసు మబ్బుల మెరుపులు రల మెరిసె
లచి మండువా లోగిళ్ళ లుపు తడితి 
త్మపరమాత్మవేదననందుకొనుచు
త్వవిద్వత్తువర్షించి డిసిపోతి!



కందం
అందంబుగపద్యాలను
వందలకొలదిగనెవ్రాసివైభవమొప్పన్
అందరిమెప్పందుచుగో
విందునిపేరేలనయ్యపెంపుగచెప్పన్

-గోవిందుని గోవర్ధన్

నాసంతోషముగా మీ
'కాసింతపరిమళపద్యకవనముతాకెన్
వాసంతుడుగోవర్ధన్
'మీసం కల్పబ లముబలమిచ్చినద'నియెన్

-దార్ల
(పద్య సంభాషణ)
కందం
క్షుమతి విద్య నేర్పుము
క్షకులమది తెలుసుకొని బాలిక లెవరూ
క్షణలేదనియనుచూ
శిక్షలు వేయమనడగరు శిశువులు 
దార్లా!
కందం
చార్యులవారేమో
చార్యవిశేషణంబుటకెక్కించెన్
చార్య కలముపేరట
చారముగాబిరుదులనందకుదార్లా!
కందం
న్యుండనుగోవర్ధన్!
న్యంబగునదియునేమియాశించకనే
పుణ్యంబగుతీర్ధంబుల్
ణ్యంబునవన్నిచూడలవంటివిగా! 
కందం
చ్చటి విశ్వేశ్వరుఁడే
చ్చటి మార్కండుఁడయ్యె చ్చటనేమీ
యెచ్చటచూచిన శివుఁడే
ముచ్చటగొలుపగనులింగముద్రనతండే!
1.      ఆటవెలది
శివుని దర్శనంబు శివమని తలచంగ
ముదము గాను దార్లమురళి, మంజు
చంద్ర మౌళి కూడ సంతసమ్మునచేరి
కాశి పయనమునకు దలినాము!
2.      తేటగీతి
దారి శెట్టిపుష్పిణి తినగినవన్ని
మంజుతోకలిసిబ్యాగునందునుంచి
ముడిని వేయ బహ్మతరమ్ము ముడిని విప్ప
క్కినాము దానా యెక్సు ప్రెస్సురైలు


3.      ఆటవెలది
చింత పండు పులుసు చిటికెడ పసుపును
జీడి పప్పు కాస్త జీల కర్ర
వేరు శనగ మొదలు వేయవలసినంత
పుష్కలంబు రుచియె పులియ హోర !
4.      కందం
రుచిగా కుదరిందనుచూ
చుడేవచ్చిన వదలను మ్మనియమృతమ్
రుచులే చెప్ఫుచు మంజుకి
శుచిగానున్నపు లిహోర సుష్టుగ తింటిన్

కందం
పోద్దుర 'దానా' పై
రాద్దురదాని నుండు రాక్షస మూకల్
రాచ్చునురా సీటును
పోచ్చునదేను సీటు పోరుసలపగన్

5.      కందం
లే చుక్కలు చూచితి
బగ మండుచునుయెండ యమేపెట్టన్
డా లాడుచు భక్తులు
వారునువోలెకాశి యనముసాగన్

కందం
గంగా హారతి వేడ్క ని
జంగా ధన్యంబుజన్మ న్మతరింపన్
జంగాలస్వాములనూ
గంగాదేవి వెలుగుల సొసునూ చూఁడన్


 7.కందం
సీగీసీచెల్లదు
టీసీ వచ్చిన నుపోవు టిచ్చటి రీతే
మూసీ మూయగకనులను
తీసే వచ్చును తలుపులు తిప్పుచునెవరో! 

2.      కందం
చేరితినయ్యా కాశీ
కోరి కొలువగ గణపతిని కోరితి మొదటన్
హాతినందితినది కను
లాగ దర్శించి నిన్ను మ్మను వేడన్

కందం
చితి మయ్యా ముందుగ
కొవగ ప్రమథగ ణపతిని కోరికమీరన్
పిలిచితిమయ్యానిన్నే
పిలిచినతోడనుపలికెడి ప్రియవరదుడవే!

కందం
శ్రీకాశీవిశ్వేశా!
రాకావుమురా! వరాలరాశివి కదరా!
నాకేమియు కావలెరా?
నీకే తెలియును మరలను నిన్నడగనురా!

2.      ఆటవెలది
వ్యాస మునియు శిష్య ర్గంబునకిచట
మ్మ అన్న పూర్ణ గ్ర హమ్ము
తెలిసె, తెలిసె నిచటె తెలియంగ తపమన్న
కోపతాపములనుమాపుటనియు!

ప్పుడు వచ్చునొ సిగ్నల్
యెప్పుడుపోవునొతెలియదుయెవ్వరుచెప్పున్
చెప్పుదురందరుగొప్పలు
తిప్పులు తప్పవు మొబైలు తీరులు దార్లా! 

చ్చితి నమ్మా మరలా
వెచ్చని భాగ్యనగరమ్మ! వెలుగులతల్లీ! 
మెచ్చితినమ్మాకాశీ! 
స్వచ్చతనిచ్చుచు మనసుకి శాంతినికూర్చెన్

శ్రీరామా! రాజేశూ! 
మారాకనుకోరిమీరు మాతోనూ క
ళ్ళారాకాశీచూపిం
చారేమరువము సునీత! రితనుయెపుడూ! 

యాము చూచినదెరుఁగను
యాము నాకొరకుఁ జరుపనాశించకలే! 
రామున పిలిచి చండీ 
యాము కలనిజము కాగ యాగముచేసెన్

శ్రీరామచంద్రమూర్తీ! 
కోరామాయాగము? నినుకోరనులేదే! 
మారాత చూడలేదా
నోరారాతమ్ముడనుచునోదార్చితిరే! 
(21.02.2018  వతేదీన వారణాసిలో గల శ్రీ శంకరాచార్య ఆశ్రమం నందు జరిగిన శ్రీ శ్రీ శ్రీ చండీయాగం తర్వాత నా స్పందన ఇది. ఆచార్య చల్లా శ్రీ రామ చంద్ర మూర్తి గారు ఈ యాగంలో పాల్గొనమని నన్ను సాదరంగా ఆహ్వానించారు.)

ల్దీరాముప్యాకింగ్
ల్దీగానాగపూరుజంక్షనునందున్
హెల్దీగాకనపడగా
ల్దీఫుడ్డును భుజించు వటెవడుండున్

దోహై యెక్కడ దేఖో
హైహై హిందీ పలుకులు! హై ఆలూ కూ
రా! హై భక్తీ! ముక్తీ
హైహై వీధులు యిరుకులు! హై కాశీమే!


క్కినదిమొదలు రైలున
చిక్కిన దెల్లను తినునొక చిరుతవరాహమ్
కుక్కనుమించగకుక్కుచు
క్కుటకరగక మొరుగుచు కంపునినింపున్

కిటికీనొదలడు,తియ్యడు
కిటికీతలుపులు,నిజంబుకఠినుండేమో
కిటికీమూయమనితివా
కిటికీ తీయును కుటిలుడు కీచకుడతడే!

జాషువాయిచట గడిపి జాతి,మతము
భేద భావంబు కానని  గాథ లెన్ని 
విన్న డోకన్నడోగాని వినగ వినగ
అదియె వారణాసినహరిశ్చంద్ర ఘాటు
ప్రముఖకవి డా.మల్లవరపు రాజేశ్వరరావు గారు నా వ్యాసాన్ని చదివి ఆశువుగా చెప్పిన పద్యాలు 

మాదార్ల మనసువెన్నెల
ప్రాధాన్యతనిచ్చి కవుల పండితులను తా
నాదరము జూచి మమతా
మాధుర్యమొసంగిబ్రోచు మంజుల హృదితోన్

మధుర కవి మల్లవరపు జాన్ మధుర పద్య 
కవన భావ సౌరభ్య వైభవము గాంచి
మెచ్చి మెండు సమీక్షల నిచ్చి కవుల 
మనసు దోచుకున్నారు నమ్మకముగలుగ!
- మల్లవరపు రాజేశ్వరరావు22-10-2009

.................
నా ప్రియమైన విద్యార్థి మిత్రుడు గంగిశెట్టి లక్ష్మీనారాయణ తన శుభాకాంక్షలను పద్యాల రూపంలో పంపిస్తుంటాడు. అలాగే అతడు తీసుకోవడం కంటే ఇవ్వడంలోనే సంతోషాన్ని పొందుతుంటాడు. తనకిష్టమైన సంప్రదాయ సాహిత్యానికి సంబంధించిన పుస్తకాలను నాకిచ్చినప్పుడల్లా తన అభిప్రాయాల్ని పద్యాల్లో రాసి ఇస్తుంటాడు. ఆ ఆత్మీయతను కూడా ఇక్కడ పంచుకోవాలనుకుంటున్నాను.
...............
విజయదశమి సందర్భంగా నాకు 23 -10- 2015 న గంగిశెట్టి లక్ష్మీనారాయణ రాసి పంపించిన శుభాకాంక్షల పద్యం
ఆ.వె. దార్లవంశదీప ధారియె గురువులు 
       వేంకటేశ్వరాఖ్యు విదిత బుధులు
       విజయదశమినాడు విజయమొసగు మీకు
       వేదవేద్యుడైన వేంకట పతి.


భవ్యముగుండెడిరీతిని
అవ్యవహితముగ విమర్శ అధ్యాపనచే
సవ్యముగతీర్చిదిద్దెడి
మీవ్యవహృతికై' విమర్శ' మెరుపిచ్చెద'భా'!

-గంగిశెట్టి లక్ష్మీ నారాయణ, పరిశోధక విద్యార్థి, సెంట్రల్ యూనివర్సిటి, హైదరాబాదు.
02-12-2019

(
మా విద్యార్థి గంగిశెట్టి లక్ష్మీ నారాయణ ఒక పుస్తకాన్ని నాకు బహూకరిస్తూ రాసిన పద్యం.
భావం: నిత్యం మా పై కరుణను ప్రసరించే మీరు, విమర్శ పాఠాలను నవ్యమైన పద్ధతిలో బోధిస్తారు. మీరు నిరంతరం చదివే విమర్శ అధ్యయన విలక్షణతకు  సంతసించి, ఈ గ్రంథం మీకు మరింత మెరుపునిస్తుందని ఆశిస్తూ 'ఆంధ్ర సాహిత్య విమర్శ- ఆంగ్ల ప్రభావం' అనే గ్రంథాన్ని మీకు సమర్పిస్తున్నాను.... మిత్రమా ధన్యావాదాలు)


ఆ చిరునగవు, ఆ మృదు భాషణంబు
ఆ పఠనదీక్ష ఆ పాఠమాలపించు
రీతియంతయునూతనరీతియగుచు
సంతసమునిచ్చు వేంకటేశ్వరుని సాక్షి!
-
దువ్వ రత్నాకర్

ఆ చిరునగవు, ఆ మృదు భాషణంబు
ఆ పఠనదీక్ష ఆ పాఠమాలపించు
రీతియంతయునూతనరీతియగుచు
సంతసము దార్ల వేంకటేశ్వరుని యుక్తి
-
దువ్వ రత్నాకర్ ( పరిశోధక విద్యార్థి, ఆంధ్ర విశ్వవిద్యాలయం, విశాఖపట్టణం) ఇతడు మా సెంట్రల్ యూనివర్సిటిలో ఎం.ఏ. తెలుగు చదివాడు. 

వారిదపంక్తులమధ్యన
తీరుగనేవెలుగుచుండుదినకరుభంగిన్
పోరలు నిలిపిరి దార్లను
కూరిమితోదారిచూపు గురువరుడనుచున్.

-గోవిందుని గోవర్ధన్

(
మా విద్యార్థి డా.సుమన్ పంపిన ఫోటో చూసి, మా మిత్రుడు తెలుగు అధ్యాపకుడు గోవిందుని గోవర్ధన్, తెలుగు అధ్యాపకుడు, డిగ్రీకళాశాల, మహబూబ్ నగర్ వర్ణించిన పద్యం... ఇద్దరికీ ధన్యవాదాలు)

సతితోపతియొక సెల్ఫీ 
గతజన్మల బంధమదియె కనపడసాగెన్ 
పతితోఫోజులనిచ్చిన
సతినీపతినీ కలుపుట సరదా స్వాతీ!
-స్వాతి, IMA Telugu

విష్ణుమూర్తియు లక్ష్మియు వివశమవుచు 
శేష పాన్పుపైనుండువిశేషరీతి
దార్ల దాంపత్య దృశ్యమే ధరణి నుండె
కురిసెనే స్వాతి చినుకులు కూర్మి కలిగి!
-స్వాతి, IMA Telugu


శేష పాన్పుమీద  శయనించు మూర్తిలా 
పడవ మీద 'దార్ల' పవ్వళించె 
పాదసేవచేయ పతిసేవ కేతెంచె
సతియ దృశ్యమైన సాక్ష్యమిదియె 
-స్వాతి, IMA Telugu


మీ నిరవధిక నిరవద్య పద్యం
ప్రభాత హృదయ హృద్యం. 
ఈ కథ ...బాల్యాన్ని , బలపాన్ని ,
తలపులను , పలకలను , వలపల గిలకలను  గుర్తుకు తేగా ..... 
మది మనోహర సరోవర మానస సంచారం  అమ్మ చెట్టు - 
ఊహల్లో తేలించి , ఉర్రూతలూగించి
బాల్యాన్ని ఉట్టిపడేసేలా
ఆబాలగోపాలాన్ని కట్టిపడేసేలా ఉన్నదే ! 
ఈ అమ్మచెట్టు - ఊడలు సాచిన పిల్లల మఱ్రిలా శైశవ గీతికలలో నాటుకుపోయెనే..
మతులు , స్మృతులు
స్మరణలు , స్పురణలు ఎన్నో .... ఎన్నెన్నో....
-
గురవయ్య, MA telugu
(
మావిద్యార్ధి స్పందన... ధన్యవాదాలు మిత్రమా)
..............
నాకు ఈ యేడాది (2016) హైదరాబాదు విశ్వవిద్యాలయం వారి ఛాన్సలర్ అవార్డు వచ్చిన సందర్భంగా డా. పి.అప్పారావు రాసి పంపించిన ఒక కవిత.  డా. అప్పారావు ప్రస్తుతం ఐఐఐటిలో అధ్యాపకుడుగా పనిచేస్తున్నారు. 
నెమలి కన్నుల లాంటి రంగుల జీవితంలో ...
ఎన్ని ఎత్తులు... ఎన్ని పల్లాలు...
ఎత్తుకు ఎదిగిన ప్రతిసారీ భయమే
ఎవరు పల్లంలోకి తోసేస్తారోనని
పల్లంలోకి పడిపోయిన ప్రతిసారీ భయమే
అంత ఎత్తుకు మళ్ళీ ఎదగగలనా అని...
పడుతూ ... లేస్తూ ...
లేస్తూ ... పడుతూ ...
ఈ రోజు ఇలా... నిజమా? కలా? అని అనిపించేలా
దార్ల దర్పణం

లెక్కకందని పరిచయాలు
లెక్కించలేని కరచాలనాలు
ఎత్తున ఉన్నప్పుడు పడదోసినవి ఎన్నో
పడిపోయినప్పుడు పైకి లేపినవి కొన్నే
బాల్యంలో నడక నేర్వడానికి ఎన్ని సార్లు  పడ్డామో... ఎన్ని సార్లు లేచామో...
ఇప్పుడే అర్ధమవుతుంది.
దార్ల దారుల్లోకి తొంగి చూశాక
అయినా ఆగలేదు ... ఆతని ప్రయాణం
ఎప్పుడూ ఆపలేదు చూస్తున్న... ఆతని నయనం 
ఎన్నో మైలురాళ్ళు దాటుకుని... దాటుకుని
దాటాలనుకున్న తీరాన్ని దాటి ఇప్పుడు ఇలా...
నిలువెత్తు విజయంలా ... దార్ల


చెప్పేవానికి వినే వాడు లోకువో కాదో నాకు తెలియదు
కానీ,
చెప్పినంత తేలిక కాదు వినడం
విన్నంత తేలిక కాదు చేయడం
చేసినంత తేలిక కాదు చెప్పడం
కెరటం ఆదర్శం అంటాం
పడినప్పుడు లేవాలి అంటాం
పడితే కానీ తెలియదు లేవడం ఎంత కష్టమో
లేస్తే కానీ తెలియదు పడిపోవడం ఎంత నరకమో
పడిలేచే వాళ్ళకు కానీ తెలియదు జీవితం ఎంత ....
పడడం...లేవడం...
చూస్తున్న కెరటం అందంగానే ఉంటుంది
కెరటాన్ని స్పృశిస్తే  కానీ తెలియదు
అంతా ఆర్ద్రత అని...
అలాంటి కెరటమే దార్ల

ఎన్ని దారుల్లో దార్ల దిక్సూచిగా మారారో...
ఎన్ని హృదయాల్లో దార్ల శిలాఫలకమై నిలిచారో ...
ఎన్ని అస్వస్థలకు దార్ల స్వస్థతనిచ్చే ఔషధమైనారో...
ఎందరికి పుస్తకమయ్యారో...
ఎందరికి మస్తిష్కమయ్యారో...
ఎందరికి వ్యక్తిత్వ వికాసమయ్యారో...
ఎందరికి భవిష్యత్ ప్రణాళికయ్యారో ...
ఎందరికి బ్రతుకుతెరువయ్యారో...
ఎందరికి బ్రతుకయ్యరో...
ఆయన ఆయనగా ఉంటూనే
ఎంతగా పరిణామం చెందారో
ఎన్ని సార్లు పరిణామం చెందారో
డార్విన్ పరిణామ సిద్ధాంతమ్ ఇలానే ఉంటుందేమో
ఏమో... ఇప్పడు నాకు మాత్రం
దార్ల పరిణామ సిద్ధాంతం
కనిపిస్తుంది... వినిపిస్తుంది... చదవాలనిపిస్తుంది... చదివించాలనిపిస్తుంది.
ఇప్పుడు దార్ల మామూలు మనిషి కాదు
దార్ల ఒక సిద్ధాంతం

మార్పు సహజం అంటాం ఎంత సహజంగానో ...
మారుతుంటే కానీ తెలియదు మార్పు సహజమో ... అసహజమో...
సహజాసహజాల మధ్య నలిగిన నిలువెత్తు మనిషికి నిదర్శనమే దార్ల.

శక్తి నిత్యత్వ నియమం
E = mc2
ఏదో చదివేశామ్ ... ఏదో రాసేశామ్ ...
శక్తిని ఎవరూ సృష్టించలేరు, శక్తిని ఎవరూ నాశనం చేయలేరు
ఇప్పటికీ అర్ధం కాని నియమం
దార్ల ఇప్పుడు ఒక శక్తి నిత్యత్వ నియమం
అందులో... ఆయనలో
శక్తిని ఎవరూ సృష్టించలేరు... ఎవరూ నాశనం చేయలేరు
ఇప్పుడు దార్ల మామూలు మనిషి కాదు
దార్ల ఒక  నియమం


అప్పుడే ... ఆ నియమాన్ని చదివినప్పుడే
దార్ల మాకు తెలుసుంటే...
భౌతిక శాస్త్రం మాకు బహుతిక్క శాస్త్రం అయ్యేది కాదేమో...

అయిన వాళ్లని, కానివాళ్ళని దాటుకుని
అయిన వాళ్ళు కానివాళ్ళుగా మారుతుంటే
కాని వాళ్ళని అయిన వాళ్ళగా మార్చుకుంటూ
అందరూ బాగుండాలని, అందులో తానుండాలని
అందరూ నాకుండాలని, అందరికి నేనుండాలని
అవమానాలు, ఆవేదనలు బాధిస్తున్నా
ఆర్తనాదాలని అంతరాంతరాళాల్లోనే దాచుకుని
అందరివాడిగా మారిన మా అసోసోయెట్ ప్రొఫెసర్ దార్ల
ఇప్పుడు రెక్కలు విప్పిన సీతాకోకచిలుకలా కనిపిస్తున్నారు
రహస్యద్వారాల రాగబంధాలున్న
పల్లెటూరి జ్ఞాపకంలా పలకరిస్తున్నారు.

కన్నీళ్లు ఎంతో విలువైనవి అంటారు
నేను కళ్ళారా చూడలేదు కానీ,
ఆయన కళ్ళల్లో ఎప్పుడూ కన్నీళ్లే ఉంటాయనిపిస్తుంది
ఎందుకంటే,
విలువైనవి విలువైన వాళ్ళ దగ్గరే ఉంటాయి కదా!
అయినా...
కొత్తది పొందిన ప్రతిసారి కన్నీళ్లే... పాతది తలచుకుంటూ...
కన్నీళ్లే ఆనంద భాష్పాలా? ఆనందభాష్పాలే కన్నీళ్ళా?
పేరు ఏదైతేనేం మొత్తం మీద నీరే కదా!
అవార్డులూ రివార్డులూ ఏదైతేనేం
వరించేది విలువలున్న వారిని, విలువైన వారినేకదా!
2
కప్పలు, కుందేళ్ళు
పాములు, వానపాములు
బొద్దింకలు.... సీతాకోక చిలుకలు
మృదువైన మందారాలు ...
కఠువైన ఉమ్మెత్తలు ... 
అడ్డుకోతలు... నిలువు కోతలు...
ఎన్ని నేర్పిందో బయాలజీ
ఇప్పుడు ప్రయోగాలు మొదలుపెట్టేసింది
నాటి, నేటి విద్యార్ధి వ్యవస్థ
మాట్లాడని వాటినేం కోస్తాం అడ్డంగా అయినా నిలువుగా అయినా
అందుకే ఎదిగిన
ఆధునిక, అనాగరిక వ్యవస్థ మనుషుల్నే కోసేస్తుంది ...
ఒక చుండూరు, ఒక కారంచేడు, ఒక కంచికచర్ల, ఒక ప్యాపిలి ...
ప్రాంతం ఏదైతేనేం... కోతలు ఒకటే కదా
శారీరకంగా అయినా మానసికంగా అయినా...
అందుకే తెగించి నడుంబిగించి నడక సాగించి
ఆ కోతల్ని రాతల్లో చూపించి
అడుగడుగునా చైతన్య దీప్తుల్ని వెలిగించి
అగ్నిపర్వతాలను రగిలించి
ఎగ్జిస్టెస్న్ లను, ఐడెంటిటీ లను పరిచయం చేయడానికి
ప్రతి అక్షరాన్ని పదునుపెట్టి వదిలే వ్యక్తిగా...
దార్ల అందరికీ తెలిసిపోతున్నారు
ఆయన కూడా బయాలజీ చదివే ఉంటారు
అందుకే ఇప్పుడు ఆయన చాలా మందికి భయాలజీ అయ్యారు

అమ్మ ఉన్నంత వరకు ఆకలి విలువ తెలియదంటారు
నాన్న ఉన్నంత వరకు బాధ్యత విలువ తెలియదంటారు
మెకానికల్ లైఫ్స్...
కమర్షియల్ మైండ్స్...
అపార్టుమెంట్ జీవితాలు...
ఈ నేపథ్యాల నేపథ్యంలో విలువకు అర్ధం కూడా తెలియదంటారు
నరం లేని నాలుక కదా ఎన్నయినా మాట్లాడుతుంది
కాకరకాయని కీకరకాయ అంటున్నాం కదా
ఇది కూడా అంతే...
విలువలు ఎక్కడికీ పోవు
స్వార్ధం, కోపం, ప్రేమ, పగ, ఆవేశం, ఆలోచన ....
ఇవన్నీ ఎలానో విలువలు కూడా అలానే....
సందర్భాన్ని బట్టి బయటకు వస్తుంటాయి
ఇంకా విలువలు పోలేదు అనడానికి
పోవు అనడానికి
నిలువెత్తు నిదర్శనం
దార్ల అక్షరాలు
అవును ...!
తెలిసిన అక్షరాలే
విన్న పదాలే
చదివిన వాక్యాలే
కానీ
ప్రతి అక్షరంలో పరిణితి
విలువలకి కూడా వలువలు ఉన్నాయని చెప్పటానికి ఇవి చాలావూ...!
వలువలు ఉన్న విలువలు మనకూ ఉన్నాయని చెప్పడానికి
ఒక్క అక్షరం చాలదూ....!
అలాంటి అక్షరాలని లక్షల కొలది చెక్కిన దార్ల రచనలు
ఆకలిని అమ్మ ఉండగానే 
బాధ్యతని నాన్న ఉండగానే
విలువలని విలువైన వాళ్ళు ఉండగానే 
తెలియపరుస్తుంది
పోయాక తెలుసుకున్నా ప్రయోజనం ఉండదు కదా...!
అందుకే ఆయన ఎన్ని పుస్తకాలు రాసినా
ఆయన జీవిత పుస్తకానికి
నేను పెట్టుకున్న శీర్షిక విలువలు   

ఆకాశం పడిపోతుందా?
భూమి బ్రద్దలవుతుందా?
సముద్రం ఇంకి పోతుందా?
అగ్ని  ఆరిపోతుందా?
గాలి గమనం ఆగిపోతుందా?
వీటిలో ఏది జరిగినా ... ఊహించలేము కదా!
దార్ల ఇప్పుడు అందని ఆకాశం
దార్ల ఇప్పుడు అవని ఆనందం
దార్ల ఇప్పుడు అంతులేని సముద్రం
దార్ల ఇప్పుడు ఆరిపోని అగ్ని నేత్రం
దార్ల ఇప్పుడు అంతుచిక్కని గాలి గమనం
ఇప్పుడు చెప్పండి
ఎవరు పడగొట్టగలరు ఆకాశాన్ని
ఎవరు బ్రద్దలు గొట్టగలరు అవని ఆవేశాన్ని
ఎవరు ఇంకించగలరు అంతులేని సంద్రాన్ని
ఎవరు ఆర్పగలరు అగ్నినేత్రాన్ని
ఎవరు ఆపగలరు గాలి గమనాన్ని
పంచభూతాలని తనలో నింపుకున్న
ప్రణయ, పళయ స్వరూపుడుగా
ఇప్పుడు దార్ల ...
అక్షరాల ఆయుధాలతో మహిషాసుర మర్ధని చేస్తున్నారు
తెగిపడిన ఏకలవ్యుడి వేలుని
తిరిగి అతికించుకుని...
తిమిరంపై సమరాన్ని ప్రకటిస్తున్నారు
వీర తిలకం దిద్దాలి కదా !
వీర గంధం పూయాలి కదా !

కుక్కలు అరుస్తూనే ఉంటాయి
నక్కలు కూస్తూనే ఉంటాయి
రాబందుల రెక్కల చప్పుడు వినిపిస్తునే ఉంటుంది
ముళ్ళ దారుల నీడ ముందే ఉంటుంది
రాళ్ళ వర్షం పడుతూనే ఉంటుంది
రాలుగాయి మాటలు తగులుతూనే ఉంటాయి
అన్నీ మన చుట్టూనే  ఉంటాయి కదా!
తప్పదు మరి...
తప్పించుకోలేము మరి...
అవి తగిలితేనే కదా
మనలోని శిల శిల్పమయ్యేది
మనకు మనం శిల్పి అయ్యేది
దెబ్బలని ఒడిసి పట్టుకుని
నొప్పులని పంటి బిగువున పెట్టుకుని
ఎన్నో పీడకలలను పగలుగొట్టుకుని   
తనలోని శిలని బద్దలు కొట్టుకుని
శిల్పి అయ్యారు దార్ల 
ఎన్నో శిలలను శిల్పాలుగా మార్చినా
ఆయన దాహార్తి తీరలా!        ( ఇంకా ఉంది)                                                               

-డా. పంతంగి అప్పారావు  ( అధ్యాపకుడు, రాజీవ్ గాంధీ వైజ్ఞానిక సాంకేతిక  విశ్వవిద్యాలయం,  నూజివీడు, ఆంధ్రప్రదేశ్)    


మధురకవి మల్లవరపు జాన్ స్మారక సాహితీ పురస్కారము అందుకొనుచున్న
                    డాక్టర్ దార్ల వెంకటేశ్వరరావు గారికి
                         అభినందన
  తే.           ఏడు కొండల శ్రీ వెంకటేశ్వరుండు
                 కేంద్ర యూనివర్సిటీయందు కీర్తిగన, స
                 హాయక ప్రొఫెసరుద్యోగ మందునున్న
                 వెంకటేశ్వరరావున్న దీవించు గాక!
   సీ.          కన పెదనాగమ్మ ఘనులు లంకయ్య దం
                                పతుల గారాబాల సుతుడితండు
                   దార్ల సద్వంశ సుధాబుధి ప్రభవించె
                                సౌశీల్య గుణయశః చంద్రుడితడు
                   మమత సద్గుణరాసి మంజుశ్రీని రిణ
                               యంబాడి మురియు సౌఖ్యాకరుండు
                    చేయెత్తి దీవించె చెయ్యోరు పొత్తిళ్ళు
                              ప్రభవించి మించిన భాగ్యశాలి
                    అలరు కోనసీమల యందు నడుగుబెట్టి
                    మేల్మి భానోజిరాయరు మేటికావె
                    జీల నభ్యసించెను విద్య శ్రేష్టముగను
                    మట్టిలో మాణిక్యము దార్ల మాన్యుడవని
           జ్ఞానానంద కవీంద్రు నుత్తమ గుణానందున్ సుకీర్తిద్యుతుల్
           జ్ఞానాంబోధిని నమ్రపాలి పయి జ్యోత్స్నారాణి యాధ్వర్య మం
           దే, నాణ్యంబుగ నీకు నిచ్చెగద! నాదేశంబు యం.ఫిల్ ను, సు
           జ్ఞానాత్ముండగడించి నావ మిత ప్రజ్ఞన్ వెంకటేశుండవై
      తే.       దళిత  సాహిత్య మందు నుత్సాహముగను
                 కృషిని సల్పిన యుద్ధండ ఋషివి నీవు
                 ‘జాను కవి సాహితీ పురస్కారము, వరి
                  యించె దార్ల గుణాఢ్య! శ్లాఖింతు నిన్ను
      తే.        రాజ్యలక్ష్మి, జయంతి వరాన్వయుండు
                  రామయాఖ్యుని, బానోజి రామరుసుని
                  స్మారక యవార్డు లనుఁ బొంది స్వచ్ఛకీర్తి
                  వందితుడ వెంకటేశ్వరావ్, ప్రధితయశుడు
      సీ.        అర్పించితివి గదా! నలరముప్పది రెండు
                                  పరిశోధనాపత్రములను దీర్చి
                   వాఙ్మయ ద్రావిడ ప్రత్యేక పత్రికల్
                                  నలుబదైదు విమర్శనల వెలుంగ
                   మాదిగ చైతన్య మరియు స్మృతుల
                                  దృక్పధంబు లిమ్ముగవ్రాసె ధన్యముగను
                   సాహితీ మూర్తుల సద్యస విబుధుల
                                  మూర్తి మత్వంబుల స్పూర్తి నిడుచు
        తే.        డాక్టరంబేద్కరు కృషిగాఢముగవరించి
                     భావతూణీరముల తోన భాగ్యదళిత
                     జీవనుల సమాన చరిత జెప్పితీవు
                     దార్ల వెంకటేశ్వర రావ్ యదార్ధముగను
         తే        నీదు ఆధ్వర్య మందు తొమ్మిది పి. హెచ్చి డీ
                     లను పదునాలుగు ఎంపివీలను జయ
                     ముగను జేయించి విద్యార్ధుల్ మోదమలర
                     జేసితిరి నుపన్యాస సంజీవమనగ
         తే.       వివిద దళిత పత్రకలను వేడ్కతోడ
                     వ్రాసి సంపాద కత్వాన భాసిలంగ
                     రచనగావించి సత్కీర్తి రాజసమున
                     పొంది నాడవు దార్ల ప్రఫుల్ల ముగను
          తే.       మెచ్చి యిచ్చె సాహితి కృషి మెలత నిన్ను
                      తెలుగు యూన్వర్శిటీ ప్రశంసలను సలిపి
                      కీర్తి యను పురస్కారమఖిల జగంబు
                      దార్ల వెంకటేశ్వరరావుద్దండు బొగడు
విజయవాడ                                                                                                రచన
తేది 10.04.2016                                                                             సాహితీరత్న-మధురకవి
                                                                                              డాక్టర్ మల్లవరపు రాజేశ్వర రావు   
                                                                                      ఎ ఎన్ యు పురస్కార గ్రహీత – ఒంగోలు



(ఛందోబద్దంగా రాసే పద్యాలన్నీ అభ్యాసం కోసం రాస్తున్నవే. దీన్ని బట్టి నా దృక్పథాన్ని, నా పాండిత్యాన్ని మూల్యాంకన చేసే ప్రయత్నం చెయ్యొద్దని మనవి. ఇవి సరదాగా రాస్తున్న పద్యాలు. నా సీరియస్ భాావాలన్నీ వ్యాసం, వచనకవిత్వంలోనే ఉంటాయని గమనించవలసినదిగా కోరుతున్నాను... మీ దార్ల వెంకటేశ్వరరావు)
    

No comments: