కందపద్యములు

కందపద్యములు

మతమేదియైనమనిషిని
శతవిధకర్మలు శతవిధ శాస్త్ర నియమముల్
శతవిధ వంచనలన్నియు
జతయైతెలివినిబలిమిని చంపును దార్లా! (64)

పయనంబైతేఫ్లైటుకి
పయనంబవ్వవలెముందెపరుగుపరుగునన్ 
నియమముతప్పినతప్పదు
భయమికబోర్డింగుకొరకు భద్రముదార్లా! (63)

ఒడిలోతిరుగుచుయాడగ
గుడిలో దేవతయెవచ్చెకూతురువోలే 
బుడిబుడి అడుగుల సుధయే
వడివడిగాయెదిగినిలిచెవదువుగదార్లా!  (62)

కారా యజ్ఞము కథకుడు 
బేరా పండితసహృదయపెన్నిధిమాకున్
రారా కఠినవిమర్శయు
చేరాభాషావిమర్శ చేర్పులె తెలుగౌ! (61)

ఎక్కడనైననుమొలుచును
చక్కనివాతావరణముసమకూరంగన్
మొక్కనుబోలును కవితయు 
చక్కని వేదిక దొరికినసరి సిరికోనా! (60)

నేలను పెరిగెడి మొక్కలు
వేలువిడిచి నడుచు బాలవేడుకవోలెన్
నేలను విడిచె నిజము డా
బాలనెగబ్రాకుచునిలబడె సిరికోనా! (59)

హస్తమునకుభూషణమగు
పుస్తకమనునానుడిపుడుపూర్తిగమారెన్
హస్తమునకుచరవాణియె
మస్తకమయ్యెన్ననిటికిమరి సిరికోనా!  (58)

కన్నయ్యకు నేడు జరిగె
అన్నప్రాశనఘనముగనందరినడుమన్ 
సన్ననిపొత్తముపట్టగ
చిన్నయ్యగునొకచదవరిసిరిగలదార్లా!  (57)

ఎప్పటికెయ్యదియగునో
చెప్పుట కష్టమగుజీవిచెంతకు చెలిమిన్
చెప్పకవరించుషుగరూ
తప్పదికభరించుదాన్నితరుముటదార్లా! (56)

కన్నవివిన్నవిసరిగా
ఉన్నవియనుకొనననేల ఉన్నను చుట్టూ 
యెన్నికనుంగొనగలిగితి
వెన్నిటినున్నావదిలితివెందుకు దార్లా! (55)

దూరము పెట్టిన వేదము
చేరగరమ్మని పిలిచియు చేయించెనురా 
భారముదింపుకొనగనొక
హారముగాయాగకృతమునందుము దార్లా! (54)

చక్కనివేషముకలిగీ
చక్కని భాషను పలుకుము చమతృతిగానూ
యెక్కువ తక్కువ చేయకు
ఒక్కరెవరినైనసభను వరమౌ దార్లా! (53)

విడువకుమీసభలోపల
విడువడననుబంధములనువీనులకెపుడూ
జడులేకురిసినపరుచుము
యెడబాయనియెదముదమునయెపుడూదార్లా! (52)

తడబడనీయకు మాటను
విడువకునైతికవిలువలువిజయముకొరకున్
సడలకుధైర్యమునెపుడూ
కడలి కెరటములను చూసి కలగను దార్లా! (51)

తెలిసినదానినిపలుకుము
తెలిసినదంతయుపలుకకుతెలివేలేకన్
తలచుకొని కలుసుకొనవలె
తెలిసిన పెద్దలనువీడ్వకెన్నడు దార్లా! (50)

 మరువుముతిట్టినతిట్టులు

మరువుముకొట్టిననుగానిమరతుముయన్నీ
మరువకుకరుణాశీలిని
మరువకుపెట్టినమెతుకులుమాత్రముదార్లా! (49)

వీరులు తెచ్చిన దేశము

చోరులకిరవైనయట్లుచొచ్చుకువచ్చెన్

నోరులుచాచినపేదకు

చోరులుపిసరంతనైననొసగరుదార్లా! (48)

పలికెడిదిపద్యమైనను
పలికించెడివారుజనులు పలికెద వారే
పలుకులు పలికిననవియే
విలువలు కలిగిన రచనలువినుమోదార్లా! (47)

తనసెల్లుయెతన శత్రువు

తనవాట్సపెతనకుశిక్ష తననదివదలన్

తనకులభించునుశాంతియు

తనకగుమిత్రులుపలువురుతథ్యము దార్లా! (46)

కులకాంతతోడనెప్పుడుఁ

కలహిం పకపెట్టమనుముకావలనదియే

కలకంఠికంటకన్నీ

రొలికిన టి. వి. కంటినుండదొక్కతెదార్లా! (45)

 ఎప్పుడుసంతకమవసర

మప్పుడువిద్యార్థివచ్చుమరువకుయెపుడూ

సప్పునపెట్టుచుమరలా

నెప్పుడవసరంబరయుమునేర్పునదార్లా! (44)

ఒప్పుగ చెప్పితివి నిజము
సప్పని రుచులను తినియెడి సారపు హీనుల్
కొప్పున పెట్టక పువ్వును
చెప్పనిచోటులనుపెట్టిచెప్పును దార్లా!   (43)

రాయలు పాలించిగ, నా
రాయణరావు చరితంబు వ్రాయగ పూనెన్
రాయల సీమను జాగృతి 
చేయుచు శ్రీహరి కలంబు చేవగ దార్లా! (42) 

కమ్మని బిరియానీ రుచి
రమ్మనినా యితరములకు రాదనుచుందుర్ 
రమ్మిచట చూపెదమనుచు 
కమ్మని ధమ్ కన్న బన్ ది కనుమిదిదార్లా !  (41)

డ్యూటీఫుల్లేమదరు
క్యూటీ బేబీయెచెల్లి కూరిమినింపన్
బ్యూటీఫుల్లగువైఫే 
బేటీయేపెంకిపిల్ల బెదరకు దార్లా! (40) 

' 'పద్యమునకొచ్చెనవ్యత! 
విద్యవచనకవి తలవలె విస్మయమొందున్' '
గద్యము నంటిన్ వారనె
' 'చోద్యముగా సాధనమున సొంతము దార్లా' ' !  (39) 

మునిజనమే రాక్షస బా
ధనుపొందుచునుండువేళ, ధర్మము నిలుపన్
ఘనముగ నీశుఁడువిరివిగ
అనలమ్మే సుమ్మియిలనుజల్లును దార్లా!  (38) 

చిలికిన వెన్నయు మధురము
ఒలికించువలపులరాణి ఒయ్యారంబున్ 
కలిగించునుగోవిందుడు
పలికిన పలుకెల్లతీపి పంచును దార్లా !  (37) 

' చక్కని చిక్కని రంగుల
అక్కరములలోన పద్యమందముకులికెన్' '
చక్కని యువతుల పలుకులు
చిక్కని కొప్పులనటుయిటుచిక్కును దార్లా !  (36) 

గతులే మారిన మారఁడు
సుతుఁడుదశరధుని వరంబు శుభచరితుండున్
హితుడా నడువుమటులనే
చితిపైనుంచిన సడలకు చిత్తము దార్లా! (35) 

కాలముమాఱినకొలదిఁనిఁ
కాలమునకుఁదగిన రీతి గణ్యంబగుచున్ 
వాలుజడవు, వయ్యారివి
చాలఁగ నరుమనముదోఁచుచక్కగ దార్లా! (34) 

వాడినపువ్వులు వోలే 
పాడుబడిన భావినీళ్ళు, పాతపదములూ 
వాడరు వివేక శీలులు
వాడవలయునన్యభాష వలసినదార్లా! (33)

మాదిగ రథము కదలగను
మాదిగ కవులు, రచయితలు మాదిగకళలన్
మాదిగచరితనుతవ్వుచు
మాదిగలంతయు కలిసిన మహిమనుదా ర్లా! (32)

నవ్యతెలంగాణచరిత
దివ్యమనుచు మనకు చూపె దిమ్మతిరగగన్ 
సవ్యముగ సంగిశెట్టి యె
నవ్యుఁడతఁడు సత్యశోధనమునేదార్లా! (31)

రక్షణ కవచముచేయుచు
నక్షయపాత్రగను మార్చెనదిగో రబ్బర్
శిక్షలువెయ్యకు వీళ్ళు వి
లక్షణమైనయధికారులగుదురుదార్లా! (30)

తల్లివినువ్వే మమతల 
చెల్లివినువ్వే మనసుకు చెలిమివి నువ్వే 
కళ్ళకు వెలుగువు నువ్వే
చెల్లము నువ్విలనులేక! చెప్పుముదార్లా! (29)

గ్రహణముపట్టునొకదినము
అహమనుగ్రహణమునుపట్టినధికారికియే
మొహమాటములేకనిలుచు
గ్రహణమునట్లేనటునిటుకదలదుదార్లా! (28)

తెలిసినవారికిఁజెప్పుము
తెలియని వారికినిఁజెప్పు తెలివినిమీరన్
తెలిసీతెలియనివాడికి
తెలివినిబోధించుమూర్ఖతెలివియెదార్లా! (27)

ఎయ్యదిపథ్యంబవదో
యెయ్యదితినుటకుకుటుంబమెంతగనిష్టం
బయ్యెదిసెలవుదినములకు
నెయ్యముగావండవలయునెప్పుడుదార్లా!(26)

ఎప్పుడుజీతమువచ్చిన
అప్పుడెకట్టుదురురుసుములదియెట్లన్నన్
గుప్పెటనుండటకుదరక
సప్పుడుచేయదెయిడెడ్డు సత్యముదార్లా!(25)

వాకింగుచేయుచూ నే

టాకింగునపద్యమొకటిటక్కునచెప్పన్

షాకింగగుచూ జనులే

ప్యాకింగునతెచ్చె దూది పరుగునదార్లా!  (24)

మొత్తానికిబాలికలే

సత్తాచూపించినిలిచె చదువులలోనూ

గుత్తాధన్యశ్రీయిక

చిత్తాలనుగెల్వవలెనుచివరికిదార్లా!(23)

గ్రహణముపట్టునొకదినము
అహమను గ్రహణమునుపట్టినధికారికియే
మొహమాటములేకనిలుచు
గ్రహణమునట్లేనటునిటుకదలదుదార్లా! (22)

తెలిసినవారికిఁజెప్పుము
తెలియని వారికినిఁజెప్పు తెలివినిమీరన్
తెలిసీతెలియనివాడికి
తెలివినిబోధించుమూర్ఖతెలివియెదార్లా! (21)

చక్షుమతి విద్య నేర్పుము
భక్షకులమది తెలుసుకొని బాలిక లెవరూ
రక్షణలేదనియనుచూ
శిక్షలు వేయమనడగరు శిశువులు దార్లా!(20)

(చక్షుమతీ విద్య భారతీయ ప్రాచీన విద్య. అది అభ్యసిస్తే, మనగురించి మనయెదుటివాళ్ళ ఏమనుకుంటున్నారో ముందే గ్రహించవచ్చునట!)

ఆచార్యులవారేమో
ఆచార్యవిశేషణంబునటకెక్కించెన్
ఆచార్య కలముపేరట
ఆచారముగాబిరుదులనందకుదార్లా! (19)

స్త్రీలధ్యక్షులుగా పా
ర్టీలను పెట్టియధికారిణిలవుచునుండే
కాలముగమనించమనే
స్త్రీలకు మ్రొక్కిన పదవులు శీఘ్రము దార్లా! (18)

యోగామానవకోటికి
రోగాలకువిరుగుడిచ్చి రోజులుపెంచున్
జాగేలికమానవవా
బాగాయోచించిపొందుభాగ్యముదార్లా (17)

వాడుచదివిననుమూర్ఖుడు
వాడుపలికనదియెవేదవాక్కనివాగున్ 
పాడుపడెననుచరిత్రను
వాడనుకొనునదియెచరితవాడికిదార్లా! (16)

వల్లించుచువేదాలను
జల్లించుచుశబ్దములను జట్టులుకట్టున్
మల్లించుదురటుదృష్టిని
మెల్లంగాపండితులనిమెరయునుదార్లా! (15)

సరదాగాపద్యమునొక
పరివర్ణిద్దామనుకొని పలువిధములుగన్
సరిపడుగణములుకూర్చితి
మరిమరియడిగెడినవారిమాటకుదార్లా (14)

సయ్యద్ భయ్యా రోజూ

నెయ్యినికలిపినహలీమునెంతగతింటిన్
వెయ్యకుచాలనినొప్పవు
నెయ్యమునెప్పుడుమరువనినేస్తముదార్లా!  (13)

వ్రాతల్లోధిక్కారము
చేతల్లోపాదసేవచేయగలకవీ! 
రోతకలగడములేదా? 
పాతరవేయుచువిలువలుపంచుటదార్లా! (12)

అడిగినసొమ్మునుకాదన
కడిగిన తరుణమునయివ్వు కానీ మరలా
అడిగిన నిన్నేమిత్రుడు

కడిగేయగలడు వదులుము కర్మకు దార్లా! (11)

హోరునవర్షముకురిసిన

జోరుగపాటలువినుచును జోకులతోనూ
కారునినడుపుచునీ శని
వారమువెళ్ళితిని శివుని వద్దకుదార్లా! (10)

 ఎవ్వరడిగితేవేశా

రెవ్వరికితెలిపితిరెవ్వరెవ్వరిబొమ్మల్
ఎవ్వరడిగెనీబొమ్మకు
నివ్వెరపోవనొకవోటు నిజమా దార్లా! (9)

 

కాలముమాఱినకొలదిఁనిఁ
కాలమునకుఁదగిన రీతి గణ్యంబగుచున్ 
వాలుజడవు, వయ్యారివి
చాలఁగ నరుమనముదోఁచుచక్కగ దార్లా! (8)

ఎవరెక్కడ పుట్టెదరో

యెవరెక్కడ తనువును వదిలెదరో యేదీ

యెవరికి తెలియదు జీవియు

చివరికి సాగరమునపడు చినుకే దార్లా ! (7)

 

20 జూలై 2018
(సెంట్రల్ యూనివర్సిటీలో చదువుతూ నిన్న ఆత్మహత్య చేసుకొని చనిపోయిన కుమారి హర్షిత ఆత్మకు శాంతి కలగాలని కోరుకొంటూ....)

పగలే చుక్కలు చూచితి
బగబగ మండుచునుయెండ భయమేపెట్టన్
జగడాలాడుచు భక్తులు
పగవారునువోలెకాశి పయనముదార్లా! (6)

పోవద్దుర 'దానా' పై
రావద్దురదానినుండు రాక్షస మూకల్
రావచ్చునురాసీటును
పోవచ్చునదేనుసీటు పోకుము దార్లా! (5)

రుచిగా కుదరిందనుచూ
కచుడేవచ్చిన వదలను కమ్మనియమృతమ్
రుచులే చెప్ఫుచు మంజుకి
శుచిగాతింటిపులిహోర సుష్టుగ దార్లా! (4)

ఏసీగీసీచెల్లదు
టీసీ వచ్చిననుపోవుటిచ్చటి రీతే
మూసీ మూయగకనులను
తీసేయగలరు తలుపులు తిప్పుచు దార్లా!  (3)

చట్టము భారత కార్మిక

చుట్టమగుటకెట్టివియునుఁ జూపఁగవలెనో
యట్టివికోర్టులకివ్వగ
పట్టుదలనుచూపుచుండె బాపూ దార్లా!   (2)

  

చేరితినయ్యా కాశీ

 కోరి కొలువగ గణపతిని కోరితి మొదటన్

హారతినందితినది కను
లారగ దర్శించి నిన్ను అమ్మను దార్లా!   (1)